Η ψηφιακή εκπαίδευση: το μέλλον είναι εδώ

Μετά την πανδημία της Covid-19 πολλές χώρες έχουν χαρακτηρίσει το ψηφιακό πεδίο ως τη «νέα ασφαλή κανονικότητα». Στο πεδίο της εκπαίδευσης αυτή η «νέα κανονικότητα» της ψηφιακής τάξης δεν είναι και τόσο νέα, καθώς αφορά επί της ουσίας στην αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας με σκοπό την εκμάθηση. Ουσιαστικά, η πανδημία της Covid-19 επιτάχυνε και κατέστησε σε μεγάλο βαθμό αναγκαία την οργάνωση της ψηφιακής τάξης και το μετα-πανδημικό επίπεδο ενδεχομένως να μην αναστρέψει ποτέ αυτές τις εκπαιδευτικές αλλαγές. Σε όλο τον κόσμο, εδώ και δέκα χρόνια, τα κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύματα επενδύουν διαρκώς σε διαδικτυακές πλατφόρμες εκμάθησης που αναβαθμίζουν την ποιότητα της εκπαίδευσης και υπερβαίνουν τις γεωγραφικές αποστάσεις. Έτσι, η ψηφιακή εκμάθηση έχει αναδειχθεί σε μια νέα πραγματικότητα για μαθητές και φοιτητές, σχολεία και πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Η διαδικτυακή μάθηση εφαρμόζεται πλέον όχι μόνο για την ακαδημαϊκή εκπαίδευση, αλλά επεκτείνεται εκτενώς και στην εκμάθηση «εξωσχολικών» δραστηριοτήτων (σεμινάρια επιμόρφωσης, δεξιότητες, τέχνες). Συνολικά, η ζήτηση για διαδικτυακή μάθηση έχει αυξηθεί σημαντικά σε όλο τον κόσμο, μια τάση που δείχνει να ενισχύεται ολοένα εξαιτίας των πολλών πλεονεκτημάτων και εργαλείων.

Ποια είναι όμως αυτά τα πλεονεκτήματα που έχουν εκτοξεύσει τη δημοτικότητα της ψηφιακής εκπαίδευσης και των ψηφιακών τάξεων;

1. Αποδοτικότητα
   Η διαδικτυακή τάξη δίνεις στους καθηγητές την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία προς όφελος της εκμάθησης. Μέσα σε αυτή την τάξη υπάρχουν αναρίθμητα εργαλεία (video, podcasts, σημειώσεις του πίνακα σε PDF, ψηφιακά βιβλία, πηγές και δεδομένα, σχόλια του κάθε μαθητή επάνω στις σημειώσεις) με τα οποία οι νέοι μαθητές αισθάνονται απολύτως εξοικειωμένοι και έτσι καταφέρνουν να αναζωογονήσουν το ενδιαφέρον τους για εκμάθηση. Με τη χρήση των νέων ψηφιακών μέσων ο καθηγητής «μιλάει» κυριολεκτικά στην γλώσσα των μαθητών του και μεταφέρει την εκπαιδευτική διαδικασία σε ένα οικείο και κατανοητό για εκείνους περιβάλλον.

2. Προσβασιμότητα, χρόνος και τόπος
   Ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα της ψηφιακής τάξης είναι ότι επιτρέπει στους μαθητές να συμμετέχουν στο μάθημα από οποιαδήποτε τοποθεσία της επιλογής τους. Έτσι εξασφαλίζεται πολύ σημαντικός χρόνος, τόσο για τους γονείς όσο και για τους μαθητές, που παλιότερα προοριζόταν για τις μετακινήσεις από και προς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παράλληλα, συντίθεται ένας νέος «χώρος» που υπερβαίνει τα γεωγραφικά σύνορα. Οι μαθητές μιας ψηφιακής τάξης μπορεί να είναι από πολύ διαφορετικά μέρη της χώρας και ιδίως για όσους ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές τους δίνεται η ευκαιρία να απολαύσουν το επίπεδο εκπαίδευσης των ιδρυμάτων των μεγάλων αστικών κέντρων με ένα μόνο κλικ. Τέλος, το εκπαιδευτικό υλικό που ανεβαίνει στις ψηφιακές πλατφόρμες είναι προσβάσιμο οποιαδήποτε ώρα και στιγμή ο μαθητής το επιθυμεί.

3. Τιμή και ενεργειακό αποτύπωμα
   Ακριβώς επειδή απουσιάζουν τα κόστη των μετακινήσεων και του φυσικού χώρου η ψηφιακή εκπαίδευση είναι συνήθως πιο οικονομική, τη στιγμή μάλιστα που προσφέρει ανάλογη υπηρεσία με την δια ζώσης. Παράλληλα, η ψηφιακή εκπαίδευση είναι μια «πράσινη» εκπαίδευση από τη στιγμή που μέσα από την ψηφιοποίηση του υλικού μειώνονται δραστικά οι εκτυπώσεις χαρτιού και τα αναλώσιμα υλικά.

4. Τάξη που προσαρμόζεται στο εκπαιδευτικό στυλ
   Οπτικός ή ακουστικός τύπος; Η ψηφιακή τάξη προσαρμόζεται ιδανικά σε κάθε διαφορετικό μαθησιακό προφίλ. Υπάρχουν μαθητές που προτιμούν τα podcasts – τα οποία μάλιστα ακούν και αναρίθμητες φορές – ενώ άλλοι δεν παίρνουν τα μάτια τους από τις σημειώσεις του καθηγητή στον ψηφιακό πίνακα. Στην ψηφιακή τάξη κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία να καταλάβει τι του ταιριάζει ή τι τον βοηθάει περισσότερο να κατακτήσει τη γνώση και έτσι εκμεταλλεύεται τα αντίστοιχα διαθέσιμα υλικά.

5. Συμμετοχή των γονέων
   Η πολύ απαιτητική καθημερινότητα των εργαζόμενων γονέων τους αφήνει πολλές φορές λίγο χρόνο για να ασχοληθούν με τις επιδόσεις των παιδιών τους, να κανονίσουν μια συνάντηση με κάποιους καθηγητές (πέραν των προσχεδιασμένων), να μιλήσουν με κάποιον υπεύθυνο. Στην ψηφιακή τάξη ο γονέας έχει καθημερινά πρόσβαση στις επιδόσεις του κάθε μαθητή, ενώ με την ίδια ευκολία που γίνεται το μάθημα μπορεί να πραγματοποιηθεί μια συνάντηση με τους υπεύθυνους καθηγητές.

Η λίστα των θετικών είναι κυριολεκτικά αναρίθμητη και με την ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας χρόνο με το χρόνο αυτή τη λίστα θα επεκτείνεται με τρόπους που δεν μπορούμε καν να διανοηθούμε. Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε ότι υπάρχουν και αρνητικά στην ψηφιακή τάξη, τα οποία όμως μπορούν εύκολα να προσπεραστούν. Ορισμένοι μαθητές νιώθουν ότι κλείνονται πολλές ώρες στο σπίτι αν συνυπολογίσει κανείς και τον χρόνο διαβάσματος, γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά σημαντικό να εμπλέκονται σε εξωσχολικές διαδικασίες (ιδίως άθληση), ενώ ο χρόνος που περνάνε μπροστά σε μια οθόνη σημειώνεται από τους ειδικούς ως ένα σημαντικό πρόβλημα. Επομένως, η συμμετοχή σε μια ψηφιακή τάξη προϋποθέτει μια μείωση στον χρόνο που εκτός αυτής οι μαθητές βρίσκονται μπροστά σε μια οθόνη, στόχος που αν επιτευχθεί είναι ιδιαίτερα ευεργετικός για την επίτευξη των στόχων τους.