Σπουδές και επαγγέλματα του μέλλοντος

Οι ειδικοί του επαγγελματικού προσανατολισμού καταγράφουν διαρκώς τις νέες τάσεις όσον αφορά στα προπτυχιακά προγράμματα που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των μαθητών, ενώ φυσικά σημειώνουν και την σύνδεσή τους με την επαγγελματική αποκατάσταση. Οι τάσεις αυτές, «νέα» προπτυχιακά προγράμματα σε κορυφαία πανεπιστήμια καθώς και καινούργιοι τίτλοι μεταπτυχιακών σπουδών δεν αργούν να έρθουν και στη χώρα μας. Τα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα προσαρμόζουν τους οδηγούς σπουδών τους με προσθέτοντάς νέα μαθήματα, ή αναμορφώνουν ριζικά τον βασικό κορμό των διδασκόμενων μαθημάτων, έτσι ώστε να προσφέρουν σύγχρονες υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στην αγορά εργασίας και τις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες.

Οι «παραδοσιακές» σχολές

Μπορεί τα τελευταία χρόνια να ζούμε σε ρυθμούς ραγδαίων και πολλαπλών αλλαγών όμως υπάρχουν και τα «κλασσικά» πεδία σπουδών που μένουν ανεπηρέαστα και συνεχίζουν να αποτελούν ασφαλείς και σταθερές επιλογές των μαθητών για την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους: Ιατρικές και Νοσηλευτικές σχολές, οι κλασικές σπουδές του Πολυτεχνείου, Νομικές σχολές, Φιλολογίες και Παιδαγωγικά τμήματα. Στην Ελλάδα το στερεότυπο παλιών εποχών «να γίνει το παιδί γιατρός ή δικηγόρος» που κάποτε μεταφραζόταν απλοϊκά «να εξασφαλιστεί οικονομικά μέσα από αυτές τις σπουδές» αν και έχει διαρραγεί, δεν έχει ανατραπεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι σπουδές -διατηρώντας ένα κλασικό πρόγραμμα σπουδών- παρέχουν σημαντικές μαθησιακές βάσεις και μια «στροφή» σε «καινούργια» εκπαιδευτικά πεδία μπορεί κάλλιστα να συμβεί και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.

Ο κόσμος της τεχνολογίας

Στο Gotoclass -το μεγαλύτερο διαδικτυακό φροντιστήριο της χώρας- ξέρουμε από πρώτο χέρι τι θα πει η φράση «μετάβαση στην ψηφιακή εποχή». Η μετάβαση αυτή όχι μόνο δεν έχει ολοκληρωθεί αλλά στο εγγύς μέλλον θα βιώσουμε ακόμη σημαντικότερες τεχνολογικές καινοτομίες. Αυτό σημαίνει πως σπουδές και επαγγέλματα που σχετίζονται με την πληροφορική, το διαδίκτυο (στο εξωτερικό ήδη «κερδίζουν» έδαφος οι σπουδές για την ασφάλεια του διαδικτύου -cyber security), ευρύτερα τις ψηφιακές τεχνολογίες είναι σήμερα το παρόν που «ακουμπάει» για τα καλά στο μέλλον. Δεν αποτελεί καμία έκπληξη ότι οι απόφοιτοι τέτοιων πεδίων είναι εργασιακά περιζήτητοι.

Ναυτιλία και Τουρισμός

Θα ήταν εξαιρετικά άτοπο -όταν μιλάμε για σπουδές και επαγγέλματα του μέλλοντος- να μην λαμβάνουμε υπόψιν μας τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας. Αρκεί μια ματιά στους ετήσιους προϋπολογισμούς της Ελλάδας τα τελευταία 40 χρόνια για να καταλάβει κανείς ότι η δική μας «βαριά βιομηχανία» είναι η ελληνική ναυτοσύνη και ο τουρισμός. Επομένως, γιατί να μην στραφεί κανείς σε σπουδές που έχουν ένα λαμπρό επαγγελματικό μέλλον στην χώρα; Στις ΗΠΑ οι σπουδές σε «ναυπηγική αρχιτεκτονική» και «ναυπηγική μηχανική» ανήκουν στην λίστα με τις πιο πλουσιοπάροχες ετήσιες απολαβές, ενώ σύμφωνα με την ελληνική Στατιστική Υπηρεσία οι φοιτητές των τουριστικών σπουδών στην χώρα απασχολούνται ακόμα και κατά τη διάρκεια των σπουδών τους κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο (που σε πολλές περιοχές έχει επεκταθεί τόσο ως προς το τέλος της άνοιξης όσο και ως προς το Φθινόπωρο).

Οι «νέες» τάσεις

 Τη φράση «πράσινη ανάπτυξη» την ακούμε ολοένα και συχνότερα. Ήδη στο εξωτερικό υπάρχουν προπτυχιακά προγράμματα σπουδών που ασχολούνται μόνο με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ηλιακή, αιολική, υδροηλεκτρική). Στην Ελλάδα, σε όλες τις πολυτεχνικές σπουδές, στα τμήματα φυσικής, χημείας, βιολογίας, εφαρμοσμένων μαθηματικών αλλά και στις σχολές οικονομικών και ανθρωπιστικών σπουδών (οικονομικά τμήματα – green management, τμήματα πολιτικών και κοινωνικών επιστημών – περιβαλλοντικές πολιτικές και δράσεις) έχουν πλέον προστεθεί μαθήματα που στοχεύουν στην παραγωγή επιστημόνων που θα εμπλακούν εργασιακά στη νέα ενεργειακή εποχή. Παράλληλα, ειδικά προγράμματα σπουδών αφιερώνονται στην ανάπτυξη των πόλεων (urban development) και στη διαχείριση των σύγχρονων αστικών προβλημάτων. Οι σπουδές αυτές συνδυάζουν πολυτεχνικές γνώσεις, με οικονομικά μαθήματα, ιστορία πόλεων, κοινωνικής θεωρίας και διαστρωμάτωσης. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού ήδη θέτουν σε εφαρμογή προγράμματα προπτυχιακών σπουδών τα οποία υπερβαίνουν τον διαχωρισμό θετικές – τεχνολογικές – κοινωνικές επιστήμες και αποτελούν έναν συγκερασμό όλων των κατευθύνσεων. Επιστρέφουν δηλαδή στην εννοιολόγηση της επιστήμης ως αδιαίρετης και άτμητης. Στη χώρα μας, αυτή η δια-πεδιακή γνώση μπορεί να κατακτηθεί μόνο με μια γενναία αλλαγή στο πεδίο των μεταπτυχιακών σπουδών. Όχι όμως για πολύ ακόμα.

Συμπερασματικά, είναι εξαιρετικά σημαντικό γονείς και μαθητές να λαμβάνουν υπόψιν τους τις μελλοντικές εξελίξεις, σε εκπαίδευση και αγορά εργασίας. Αξίζει όμως να διαλέξει κανείς τη μελλοντική του σχολή μόνο και μόνο επειδή καταγράφεται μια τάση και προοπτικές για καλύτερη ή ευκολότερη επαγγελματική αποκατάσταση; Πρόκειται για μια πολύ δύσκολη απάντηση. Έχει πολύ μεγάλη αξία να μπορεί κανείς να «προβλέψει» τα επαγγέλματα του μέλλοντος και τα γνωσιακά τους πεδία, παράλληλα όμως ισχύει απόλυτα και το αρχαίο γνωμικό «διάλεξε μια δουλειά που σ’ αρέσει και δε θα χρειαστεί να δουλέψεις ούτε μια μέρα στη ζωή σου» που πιστώνεται είτε στον Σωκράτη, είτε στον Κομφούκιο. Κοινώς, αν σου αρέσει να σπουδάσεις-δουλέψεις πάνω σε ένα κλάδο που μοιάζει κορεσμένος ίσως αξίζει να το προσπαθήσεις. Υπάρχει πάντα χώρος για αυτούς που αγαπάνε αρχικά την επιστήμη τους και αργότερα τη δουλειά τους!